Kawowiec to drzewo z rodziny marzanowatych. W naturalnym środowisku osiąga wysokość do 15m, natomiast na plantacjach jego wysokość ograniczana jest do 2 metrów. Kawowiec zakwita kilka razy w roku, po każdej porze deszczowej.
Owoc kawowca dojrzewa około 9 miesięcy, do momentu gdy zacznie przypominać czerwoną wiśnię (średnica 10-12 mm). Wewnątrz dojrzałego owocu w słodkim miąższu znajdują się dwa przylegające do siebie owalne ziarna. Każde z nich przedziela charakterystyczna bruzda (szew).

Istnieją dwa najbardziej znaczące gatunki kawy, które w zależności od miejsca pochodzenia, różnią się jakością i walorami smakowymi:

• Arabika – aromatyczna a zarazem delikatna (uprawy na plantacjach afrykańskich, Brazylii, Jawy i Sumatry)
• Robusta – mocna a zarazem lekko kwaśna (uprawy w Wietnamie i na płaskowyżach Ugandy)

Arabika jest gatunkiem przeważającym w stosunku do Robusty. Jej udział w światowej produkcji kawy wynosi ok. 70%, natomiast produkcja Robusty stanowi ok. 30%. Inne mniej znane gatunki, których produkcja stanowi ok. 1% to Coffea liberica i Coffea Excela.

Arabika (Coffea arabica)- najbardziej popularny na świecie gatunek kawy. Ziarna Arabiki mają podłużny kształt a ich kolor jest zielonkawy. Z ziaren tych uzyskamy łagodną i aromatyczną kawę, niekiedy z lekką czekoladową lub korzenną nutą. Charakterystyczna dla Arabiki jest niska zawartość kofeiny ok. 1- 1,7%. Ten najpopularniejszy gatunek kawy jest jednocześnie gatunkiem najtrudniejszym w uprawie.
Obecnie Arabikę uprawia się w Brazylii, Afryce, Indiach oraz na Jawie i Sumatrze. Jej udział w światowej produkcji kawy wynosi 70%.

Robusta (Coffea canephora)- drugi najbardziej popularny na świecie gatunek kawy. Robusta w przeciwieństwie do Arabiki jest znacznie mniej podatna na wszelkie choroby i szkodniki nękające kawowce. Dzięki temu jest wydajniejsza i może być uprawiana na niższych wysokościach. Ziarna Robusty są mniejsze i bardziej owalne aniżeli ziarna Arabiki a ich kolor jest bladozielony. Z ziaren tych uzyskamy napar o ostrym i lekko gorzkim smaku. Charakteryzuje się wyższą zawartością kofeiny ok. 2- 4,5%. Robusta używana jest do produkcji kaw rozpuszczalnych oraz w mieszankach espresso, (dla uzyskania charakterystycznej pianki (crema). Uprawia się ją w Kamerunie, Ugandzie oraz w Wietnamie. Udział Robusty w światowej produkcji kawy wynosi ok. 30%.